DE SPAANSE GRIEP VAN '18
door A.C. de Gooyer
Boek in stoeptegelformaat met kaft met illustratie met wit/paarse letteropdruk in goede conditie;
126 pagina's met tientallen foto's, illustraties enz.;
"Het is gemakkelijker de geschiedenis te schrijven van een ziekte met karakteristieke eigenschappen en symptomen, zoals de pest, dan van één met nog niet vaststaande eigenschappen en symptomen, zoals influenza."
Deze, medische, uitspraak van de Britse epidemioloog, Dr. A. H. Gale moet voor de journalist, die zich waagt aan een geschrift over de "Spaanse Griep van '18" een waarschuwing zijn.
Om te beginnen is hij noch medicus, noch viroloog, noch epidemioloog. Hij is geen historicus, geen socioloog. Voor al deze genoemde specialisten ligt het terrein, waar de griep van '18 woedde, hier en daar nog braak. Dat geldt in het bijzonder voor de geschiedschrijver. Alleen al het opzien barende feit, dat de influenza-pandemie 1918/1919 de grootste aanval is geweest op het leven van de mensen sinds dat leven beschreven is, had menige geschiedschrijver kunnen verleiden zich in die ziekte en haar gevolgen te verdiepen.
Weinigen zijn verleid.
Het laatste oorlogsjaar 1918 legde in zijn loop en in zijn loopgraven meer nadruk op de vijandelijkheden tussen mens en mens dan tussen virussen en mens. Een wereld stond in lichterlaaie, wie had oog voor een binnenbrandje? Tot uiteindelijk bleek, dat de influenza in één jaar meer slachtoffers had gemaakt dan een zogenaamde alles verwoestende oorlog, die vier jaar heeft gewoed.
Vijftien tot twintig miljoen mensen zijn in die beruchte periode aan influenza overleden. En nog weten de geleerden niet welke de verschrikkingen kunnen zijn van een nieuwe pandemie, veroorzaakt door een nieuwe virusstam.
De pandemie van '18 kende geen grenzen.
De ziekte kwam "als een dief in de nacht", zij verlamde he t leve n in dorpen en steden en landen en werelddelen.
Zij bracht verwarring en ontreddering, aij desorganiseerde de voedselvoorziening, zij legde de economie stil. Er was geen kruid noch onkruid tegen gewassen. Zij verspreidde zich met ongekende snelheid, zij was- in combinatie met o.a. longontsteking - dodelijk.
De artsen stonden machteloos. Om met één van hen uit die tijd te spreken: "Het is thans treurig om medicus te zijn."
Er was geen plekje op de wereld van '18 of de influenza heerste er.
De enige uitzondering waren de eilanden Sint Helena, (1863 km van het vasteland van Afrika en 3562 km van dat van Zuid-Amerika verwijderd) en Samoa. Maar Sint Helena is meer beroemd geworden omdat Napoleon er vijf jaren als balling heeft gewoond. En Samoa was al eerder een paradijs genoemd.
Ziektecijfers, die liggen tussen 50 en 90 % hebben de pandemie vergezeld. Wie begin '18 zou hebben voorspeld, dat binnen afzienbare tijd 1 % van de wereldbevolking z o u sterven, ware voor gek verklaard. Alleen al in een gezond land als Zwitserland stierven 21.000 mensen van de twee miljoen zieken, die meer dan de helft van de bevolking uitmaakten.
In Europa stierven 2,6 miljoen mensen, in Azië 10-15 miljoen. In het gebied van de Amazone zijn gehele gemeenschappen door de griep uitgeroeid.
Wie zich verdiept, al is het maar voor een deel, in wat over die pandemie geschreven is, ziet een apocalyptisch gebeuren aan zich voorbijgaan. Maar pas toen het voorbij was heeft de wereld zich de omvang van de ramp gerealiseerd.
Die wereld van '18 had, althans in de laatste maanden van dat jaar. meer oor en oog voor de wapenstilstand.
Toen op 11 november 1918, des namiddags om 5 uur, de Duitser Erzberger na het tekenen van de wapenstilstand verklaarde: "een natie van 70 miljoen zielen lijdt maar sterft niet" (waarop Maarschalk Foch antwoordde "tres bien") had niemand idee van het grote getal dat door de influenza gedood was. Het g rote nieuws luidde: de oorlog is voorbij!
Canadese soldaten stookten een vreugdevuur op Trafalgar Square, aan de voet van Nelson op de pilaar. In Rusland stond het communisme op de stoep. Lloyd George verkondigde: "Wilhelm II moet hangen."
Maar de griep was de grote overwinnaar op en buiten de slagvelden.
Zij woedde in aller land en in niemandsland tegelijk.
Griep of influenza?
Het is niet hetzelfde. De influenza en haar complicaties waren de grote doders. Het verkoudheidsverschijnsel dat nu wel "griep" genoemd wordt was er een onschuldige plaaggeest bij.
De begrippen zijn in dit boek door elkaar gehaald, niet uit onwetendheid, maar op grond van de uitdrukking "Spaanse Griep", die ziekte, welke overigens noch typisch Spaans noch een typische griep was.
op volledigheid maakt dit boek geen aanspraak. Misschien is het een opwekking tot het schrijven van een breder geschrift.
A. C. de Gooyer
Amsterdam, mei 1968
INHOUD
Inleiding en verantwoording
De zomer zal ons goed doen
De dood slaat huis noch deur voorbij
Men moet zich vooral niet zenuwachtig maken
Schandaal in Zwitserland, zorg in Nederland
ontevredenheid in de hoofdstad
Sluit de scholen ofwel leken contra deskundigen
Geneesheren onder elkaar
Het doel heiligde niet alle middelen
Die vierde februari 1933
Virus van de zwijnen
Mog meer virologica
Van A tot Z, van Alaska tot Zwitserland
Sublimaat goed of kwaad?
Meditaties en complicaties
De Spaansche ziekte
Ook dit lijden zal worden overwonnen
Geraadpleegde bronnen
"De Spaanse griep van '18" verscheen in het najaar van 1968 op initiatief van Philips-Duphar Nederland n.v. naar aanleidingvan het feit dat vijftig jaar geleden de influenza-epidemie, welke men de Spaanse griep noemde, uitbrak.
Het boek werd gezet en gedrukt bij Bosch & Keuning nv te Baarn en gebonden door boekbinderij G. W. C. Paardekooper nv te Amsterdam.
De boekverzorging was in handen van Leendert Stofbergen
,De Spaanse griep van '18 is een produktie van uitgeverij Van Lindonk te Amsterdam.
© 1968 by Philips-Duphar
meer info
